- مفاهیم: فتوژورنالیسم چیست؟
مرتضی فرج‌آبادی در گفت‌وگو با ایسنا، ضمن فاجعه‌بارخواندن شرایط عکاسان خبری در ایران افزود: وضعیت این عکاسان از لحاظ مالی، حمایت اجتماعی، حرفه‌ای، هنری و... مناسب نیست.
او همچنین با بیان اینکه عکاسان خبری جایگاهی را که باید داشته باشند، ندارند و جامعه رسانه‌ای به آنها اهمیت لازم را نمی‌دهد افزود: یکی از مشکلات عکاسان خبری وجود فاصله بین دبیران خبر و عکاسان به طور متقابل است، از دیگر موضوعات مهم در حوزه عکاسی خبری مدیریت رسانه‌ای است. اگر سردبیران نسبت به عکس شناخت داشته باشند از آن بهره‌ی درستی می‌برند؛ مثلا زمانی روزنامه‌ی شرق به عکس صفحه‌ی اول خود اهمیت زیادی می‌داد و شورای سردبیری برایش اهمیت داشت که عکس مناسب و حرفه‌ای روی صفحه اولش قرار بگیرد. در نتیجه از عکس‌های خبری مناسب استفاده می‌کرد.
این عکاس همچنین اظهار کرد: درک متقابل دو گروه عکاسان و خبرنگاران نسبت به یکدیگر موضوع بسیار مهمی است. متاسفانه بسیاری از دبیران بخش خبر هنوز به این باور نرسیده‌اند که عکس می‌تواند مکمل خبر باشد و صرفا تزئینی نیست. این موضوع همه جا حتی در ایسنا هم به چشم می‌خورد و عکس از لحاظ تناسبش با خبر یا تیتر، بررسی نمی‌شود.
فرج‌آبادی در ادامه درباره نقش رشد خبرگزاری‌ها بر کار حرفه‌ای عکاسان خبری توضیح داد: از نظر من با افزایش تعداد خبرگزاری‌ها و رقیب‌شدنشان با یکدیگر، تعداد عکاسان خبری نیز افزایش پیدا کرد و همین موضوع باعث شد عکاسان زیادی جذب شوند و جوانان زیادی در خبرگزاری‌ها شروع به کار کنند، اکنون هم می‌بینیم که بخش اعظمی از جایزه‌های عکس خبری را عکاسان خبرگزاری‌ها می‌گیرند.
این عکاس درباره تاثیر جوایز جهانی مانند ورلد پرس فوتو در زندگی عکاسان خبری هم توضیح داد: ما آژانس حرفه‌ای در ایران نداریم و این جوایز فقط نقش اعتباردهنده به عکاسان خبری را بازی می‌کنند. در ایران این جوایز تاثیر چندانی در زندگی عکاسان خبری نمی‌گذارد؛ گرچه غالبا برای عکاسان خبری مسوولیتی سنگین ایجاد می‌کند تا مجبور باشند جایگاه خود را حفظ کنند؛ چنانچه تا زمانی که جایزه نگرفته‌اند نمی‌توانند بگویند من عکاس خبری خوبی هستم ولی بعد از آن به عنوان یک عکاس خبری خوب شناخته می‌شوند و همه به آنها به دید یک عکاس حرفه‌ای نگاه می‌کنند.
او درباره برخی هجمه‌ها به عکاسانی که برنده جایزه‌های جهانی می‌شوند هم اظهار کرد: متاسفانه فضای هجمه وارد کردن علیه این عکاسان وجود دارد. من فکر می‌کنم این هجمه‌ها وارد نیست و این یک عکس خوب است که می‌تواند موفق به اخذ جایزه جهانی شود.
فرج‌آبادی درباره عکس برگزیده ایرانی در ورلد پرس فوتو 2014 هم گفت: عکس امیر پورمند عکاس ایسنا به تصویر کشیدن یک صحنه اعدام نیست؛ بلکه یک لحظه خوب و انسانی را قبل از صحنه اعدام نشان می‌دهد و این یک تفاوت نگاه است؛ چنانکه برخی هم می‌گویند اگر نشان‌دادن اعدام سیاه‌نمایی است، چرا در ملاء عام انجام می‌شود. البته من خودم همیشه با انتشار تصاویر اعدام مخالف بوده‌ام و در ایسنا هرگز گزارش تصویری از صحنه اعدام ارسال نمی‌کنم. اما ما درباره قوانین نمی‌توانیم تصمیم بگیریم ولی می‌توانیم تصاویرش را منتشر نکنیم.
او در بخش دیگر سخنانش درباره رفت و آمد عکاسان خبری به ایران و خارج از کشور هم توضیح داد: به طور کلی جلوگیری از رفت و آمد این عکاسان درست نیست، ولی من فکر می‌کنم در ایران بسیاری مناطق ناشناخته وجود دارد که نیاز است عکاسان ما به آنها بپردازند؛ ضمن اینکه باید به این موضوع هم توجه کنیم که غالبا در غرب دوست دارند چهره بدی از ایران نشان داده شود، ما ایرانی‌ها نباید این موضوع را رواج دهیم؛ مخصوصا عکاسان خبری می‌توانند تصاویر مثبتی هم از ایران به دنیا نشان دهند؛ گرچه به طور کلی نمی‌توان برای هنرمند تعیین تکلیف کرد که چه کند.
فرج‌آبادی در ادامه به بخش‌های مغفول در عکاسی در ایران اشاره کرد و افزود: یکی از بخش‌هایی که در ایران به آن پرداخته نشده، میراث فرهنگی و عکاسی مردم‌نگارانه است. ما باید خود را نشان دهیم. باید به عکاسی خوب و خوشرنگ هم بپردازیم.
این عکاس در بخش دیگر سخناش درباره حضور کمرنگ عکاسان خبری ایرانی در ماجراهای چندسال اخیر در کشورهایی چون مصر، لیبی، تونس، یمن، سوریه و ... اظهار کرد: به عکاسان ایرانی اجازه حضور در مناطقی که بهار عربی در آنها رخ داد نمی‌دادند. شاید به خاطر مشکلاتی که غالبا با ایران داشتند این اتفاق می‌افتاد؛ البته مشکلات مالی هم نقش مهمی در این زمینه داشت. ما در ایران آژانس خبری نداریم که هزینه رفت و آمد و اقامت یک عکاس خبری را در خارج از ایران تقبل کند. در ایران پنج خبرگزاری داریم که هیچ‌کدامشان قادر نیستند هزینه رفت و آمد عکاسان به خارج از کشور را تقبل کنند و عکاسان غالبا با هزینه شخصی خود به سفر می‌روند؛ البته نباید این‌چنین باشد.
او در ادامه با بیان اینکه بطور کلی نگاه مناسبی نسبت به عکاسان خبری در ایران وجود ندارد اظهار کرد: متاسفانه به قول مجید سعیدی، عکاس را به عنوان جاسوس می‌شناسند و فکر می‌کنند یک عکاس می‌خواهد کارها را خراب کند و اگر دوربینی دستش گرفته، فقط قصد آبروبردن دارد؛ در حالیکه هر عکاسی دیدی دارد و نمی‌شود منکر دید و منظر نگاه او شد.
این عکاس خبری درباره انجمن‌های عکاسی در ایران هم توضیح داد: از نظر من عملا در ایران انجمن عکاسی وجود ندارد و آنچه موجود است صرفا اسم یک انجمن را یدک می‌کشد. نه کاری می‌کند و نه عکاسان از آن می‌خواهند که برایشان کاری کند. در واقع نه انجمن به عکاسان اعتبار می‌دهد نه عکاسان به انجمن. انجمن صنفی مطبوعات هم از نظر من هیچ‌وقت اعتبار لازم را کسب نکرد که عکاسان به عنوان یک عضو به داشتن کارت آن افتخار کنند.
او درباره علت این موضوع گفت: به نظر من مهم‌ترین علت، بی‌اهمیت بودن این حضور انجمن‌ها و اصولا کار رسانه در کشور است؛ البته امیدوارم این وضعیت زمانی تغییر کند؛ چون داشتن انجمن نیاز جامعه عکاسان است؛ البته فقط و فقط با کمک خود عکاسان ممکن است وضعیت تغییر پیدا کند. من فکر می‌کنم پتانسیل‌های این تغییر موجود است ولی عزم آن وجود ندارد.
فرج‌آبادی درباره تغییر شرایط عکاسان خبری با تغییر دولت‌ها هم گفت: من فکر می‌کنم بهترین دوره برای عکاسان خبری، هشت سال دوره ریاست جمهوری سیدمحمد خاتمی بود؛ آن دوره با هیچ دوره‌ای قابل مقایسه نیست.
در این دوره هم من احساس می‌کنم اوضاع عکاسی سخت است. علتش را نمی‌دانم و نمی‌دانم چرا اینقدر برخورد و نگاه بد به عکاسان وجود دارد. چنانچه وقتی عکاسان مطبوعاتی ما از برنامه‌های خبری برمی‌گردند از برخوردی که با آنها شده احساس بدی دارند.
مدیر اداره عکس ایسنا با تاکید مجدد بر اینکه جامعه عکاسان واقعا مظلوم است و از همه طرف ضربه می‌خورد گفت: عکاسان آن‌قدر مظلومند که هر کسی به خود اجازه توهین می‌دهد، هرکسی اجازه دارد به آنها بگوید چرا عکاسی می‌کنند. حتی اگر جایی برای عکاسی هم دعوت شوند، باز می‌بینیم که به آنها می‌گویند چرا آمده‌اید، چرا عکس می‌اندازید؟ من فکر می‌کنم عبارت «چرا عکس می‌گیری؟» هیچ معنی‌ای ندارد. با عکاسان خبری به گونه‌ای برخورد می‌کنند که انگار قصد دارند با دوربین دیگران را بکشند؛ به عبارتی انگار عکاس‌ها تروریست هستند!
او همچنین گفت: با موضوع عکس کاملا سلیقه‌ای برخورد می‌شود. بارها به ما گفته شده فلان عکس منتشر شده به فلان کس برخورده است و باید عکس را از روی خروجی سایت برداریم. در حالی که از نظر من این موضوع به ما ربطی ندارد. ما به کسی بی‌احترامی و توهین نمی‌کنیم و قصد آبروریزی هم نداریم ولی وقتی چیزی در مکان عمومی اتفاق می‌افتد، ما وظیفه منتشر کردن آن را داریم. هر زمانی که عکسی منافع مسوولان را به خطر بیندازد به ما می‌گویند باید عکس را حذف کنی و بعد به ما نیز فشار می‌آید که این کار را انجام دهیم.
فرج‌آبادی در پایان سخنانش اظهار کرد: قدر عکاسان خبری را نمی‌دانیم. این عکاسان با کمترین امکانات حمایتی و پشتوانه، کار خود را به بهترین شکل و با علاقه انجام می‌دهند و کار عکس برایشان اهمیت دارد. متاسفانه به این عکاسان نگاه بدبینانه و غیرحرفه‌ای وجود دارد. متاسفم که قدر آنها را نمی‌دانیم.
